У паліклініку здаровым, ці Навошта патрэбна дыспансерызацыя
Больш за ўсё беларусы шануюць здароўе. Прычым пераважная большасць нашых суайчыннікаў згаджаюцца з тым, што стан здароўя залежыць найперш ад іх саміх. Здаровы лад жыцця, якасныя ежа і сон, адсутнасць шкодных звычак і стрэсаў - вось складнікі здароўя, якія, несумненна, усім вядомыя. Пералік я б працягнула эфектыўнай дыспансерызацыяй. З мінулага года ў Беларусі адбыліся змены ў гэтым плане, а з 2024-га беларусам пачалі выдзяляць аплатны дзень для праходжання дыспансерызацыі. Напярэдадні Сусветнага дня здароўя, які адзначаецца 7 красавіка, карэспандэнты БЕЛТА паглядзелі, як арганізаваны гэты працэс у 6-й гарадской паліклініцы Мінска і наколькі актыўны самі мінчане.
Міні-экскурсію па маршруце, які праходзяць пацыенты (медыкі называюць пацыентамі ўсіх, нават адносна здаровых людзей), правяла для нас загадчыца аддзялення агульнаўрачэбнай практыкі №2 Алена Піліпчук. Апярэджваючы паўгадзінныя зносіны, яна растлумачыла сутнасць змяненняў, якія закранулі самую дыспансерызацыю: раней яе мэтай было выяўленне хвароб і іх прафілактыка, недапушчэнне пагаршэнняў і дэкампенсацый, а цяпер упор робяць на выяўленне фактараў рызыкі, якія падрываюць здароўе.
Тым часам Алена Піліпчук расказала, што дыспансерызацыя праводзіцца на працягу аднаго рабочага дня, калі пацыент знаходзіцца ў першай групе дыспансернага назірання (ва ўзросце ад 18 да 39 гадоў) і на працягу двух дзён, калі яму 40 гадоў і больш. З гэтага года працуючыя жыхары Беларусі на законных падставах могуць браць аплатны дзень (або дні) для праходжання ўсяго комплексу прафілактычных мерапрыемстваў, якія рэкамендуюцца. Аднак работнік павінен узгадніць са сваім працадаўцам дату і час, калі ён хацеў бы прайсці абследаванне. Для гэтага ён піша заяву на працы, а ў кабінеце дыспансерызацыі паліклінікі па выніку выдаецца выпіс, якая пацвярджае прычыну адсутнасці на працоўным месцы. Гэты дакумент прадастаўляецца работадаўцу, і дзень не лічыцца прагулам.
Такім чынам, пацыенту да 40 гадоў рэкамендуюць здаць агульны аналіз крыві, мачы, аналіз крыві на цукар, зрабіць кардыяграму, прайсці флюараграфічнае даследаванне. Калі чалавеку больш за 40 гадоў, яму прапануюць прайсці некаторыя дадатковыя абследаванні. Так, прастатспецыфічны антыген вызначаецца ў мужчын 45-65 гадоў адзін раз у два гады, мамаграфію жанчынам ва ўзросце 49-58 гадоў пажадана праходзіць раз на тры гады. І мужчыны, і жанчыны здаюць кал на ўтоеную кроў у 50, 57 і 64 гады. Частата рэнтгенпрафілактычных даследаванняў таксама залежыць ад узросту і групы дыспансэрнага назірання: раз у тры ці разы два гады. Калі заўважаны рызыкі - часцей, раз у год. Наглядны кабінет па ўзросце: да 40 гадоў агляд два разы, пасля 40 - кожныя пяць гадоў.
Што да мамаграфіі, прайсці яе ў дзень наведвання паліклінікі аб'ектыўна немагчыма. Для гэтага з пацыенткай узгадняецца зручная для яе дата. У прыватнасці, таму на дыспансерызацыю пасля 40 гадоў і выдзяляюць два працоўныя дні. Усе астатнія даследаванні, у тым ліку аналізы на прастатспецыфічны антыген, на ўтоеную кроў, цалкам рэальна здаць у той жа дзень, бланк пацыент атрымлівае адразу ж.
"Калі пацыент здае аналізы ў першай палове дня, вынікі гатовыя пасля абеду. Пры неабходнасці агульныя аналізы крыві і мачы будуць гатовыя на працягу 10-15 хвілін, кардыяграма расшыфроўваецца на месцы, рэнтгенфлюараграфічнае даследаванне лекар таксама можа паглядзець на месцы. Пры выяўленні паталогіі пацыента накіроўваюць да ўрача агульнай практыкі, які інтэрпрэтуе вынікі і дае рэкамендацыі", - растлумачыла Алена Піліпчук.
Зрэшты, некаторыя парады па медыцынскай прафілактыцы, вядзенні здаровага ладу жыцця, далейшым абследаванням могуць даць і ў кабінеце дыспансерызацыі.
Як ужо адзначалася, акцэнт у дыспансерызацыі зрушыўся на выяўленне фактараў рызыкі, карэктуючы якія можна прафілактаваць многія захворванні. На жаль, у беларусаў не так добра развіты клопат аб уласным здароўі. Хаця і ёсць разуменне, што 50% стану здароўя вызначае лад жыцця, а не ўзровень медыцыны. "Аднак на практыцы атрымліваецца так, што пацыенты цягнуць да апошняга перад тым, як прыйсці на прыём. Часта чутны фразу: "А навошта ісці да лекара, калі нічога не турбуе?". Але шматлікія захворванні працякаюць без сімптомаў і даюць аб сабе шляхта, калі лекары ўжо нічым не могуць дапамагчы", - заўважыла загадчык аддзялення.
Што выявіць дыспансерызацыя
Па словах Алены Піліпчук, часта змены ў стане здароўя бачныя ўжо па аналізе крыві. Напрыклад, у агульным аналізе крыві могуць быць ускосныя змены, якія паказваюць на анкалагічнае захворванне. Заўважыўшы іх, лекар накіруе, напрыклад, на УГД брушнай паражніны. У шэрагу выпадкаў пры чацвёртай стадыі анказахворвання выяўляюць метастазы, хоць пацыента не заўсёды яны турбуюць. Станоўчы аналіз кала на ўтоеную кроў - нагода накіраваць пацыента на калонаскапію.
Змяненні, якія чалавек не адчувае, можа выявіць і флюараграфія лёгкіх. Напрыклад, рак лёгкага ці метастазы ў лёгкае рэдка турбуюць. Чалавек можа нават не кашляць. На флюараграфіі паталогію знаходзяць, і пацыента накіроўваюць на больш глыбокае даабследаванне: рэнтген лёгкага або кампутарную тамаграфію. Калі паталогія пацвярджаецца, пацыент звернецца да профільнага спецыяліста для выканання аператыўнага ўмяшання або бронхаскапіі.
Флюараграфія можа паказаць мноства іншых захворванняў, у тым ліку неінфекцыйнага і неанкалагічнага профіля, напрыклад, саркоидоз лёгкіх, дабраякасная адукацыя, якое пры росце можа здушваць суседнія органы. "Мы знаходзілі дабраякасныя новаўтварэнні, якія да гэтага часу назіраем. Спецыялісты пакуль не могуць вызначыць, гэта анкалогія або неінфекцыйная дабраякасная адукацыя. Але паталогія ёсць - і чалавек пад назіраннем, каб своечасова прымаць меры дзякуючы перыядычнаму агляду. Раптоўнае пагаршэнне стану, захворванне ў стадыі дэкампенсацыі патрабуе больш сур'ёзных намаганняў з боку медыкаў", - растлумачыла Алена Піліпчук.
Чалавека можа не турбаваць і дыябет. А прызначыўшы аналіз крыві на цукар падчас дыспансерызацыі і заўважыўшы павышэнне, медык прызначыць даабследаванне, парэкамендуе весці дыету. Прымаючы меры, пацыент зможа ўтрымліваць захворванне на добрым кампенсаваным узроўні.
Дарэчы, толькі за адзін тыдзень дзякуючы дыспансерызацыі было выяўлена пяць выпадкаў захворванняў на сардэчна-сасудзістую сістэму, у тым ліку артэрыяльная гіпертэнзія. "У мяне былі пацыенты, праўда, пажылога ўзросту, якія не ведалі аб наяўнасці гіпертаніі, хоць ціск быў 200 на 100, а гэта ж вялікія рызыкі смерці, інфаркту або інсульту", – заўважыла загадчык аддзялення. У адным выпадку выяўлена анкалагічныя захворванні, у трох - захворванні органаў дыхання (хранічныя бранхіты, астма, пазабальнічную пнеўманія).
Асабіста для мяне здзівілася, што здаць аналіз крыві ў паліклініцы можна не толькі да 11.00. Да гэтага часу аналізы прымаюць у планавым парадку. "Аднак калі забор крыві пазапланавы (у працэсе дыспансерызацыі або па экстраным паказанні), супрацоўнік лабараторыі можа быць выкліканы шляхам націску кнопкі", - расказала Алена Піліпчук.
"Пацыента запрашаюць у кабінет, робяць забор крыві, а вынік адлюстроўваецца ў электроннай сістэме. У нас агульная сетка па паліклініцы, і любы медработнік можа ўбачыць вынікі аналізаў канкрэтнага пацыента ў сетцы. Таксама вынікі могуць быць выведзены на паперу, калі чалавек плануе звярнуцца ў іншае ўстанова аховы здароўя", - дадала Алена Піліпчук. Паводле яе слоў, электроннае ўзаемадзеянне вельмі зручнае, паколькі выключае выпадкі страты вынікаў аналізаў.
Больш за тое, урачы шостай паліклінікі зараз могуць праглядаць у электронным выглядзе і вынікі аналізаў, выкананых у 3-й бальніцы. Сам плот крыві праводзіцца ў паліклініцы, аналіз - у бальніцы, якая затым дасылае вынік у электронным выглядзе. Ён змяшчаецца ў электроннай базе паліклінікі. Наладжваецца сувязь і з іншымі ўстановамі аховы здароўя, у тым ліку 6-й, 10-й бальніцамі.
Акрамя таго, нядаўна ў 6-й паліклініцы пачалі ўводзіць у агульную электронную сістэму і вынікі флюараграфіі. Плануецца, што ў перспектыве ў электронным выглядзе будуць адлюстроўвацца і вынікі кардыяграмы. Увогуле, робіцца ўсё магчымае для зручнага абарачэння медыцынскай інфармацыі.
Што да дыспансерызацыі і ў цэлым клопату аб уласным здароўі, вядома, хацелася б бачыць у беларусаў больш матывацыі да вядзення здаровага ладу жыцця. Трэба прызнацца, магчымасці для гэтага створаны. Як гаворыцца - было б жаданне.
Крыніца: БЕЛТА
Усе навіны